آیا گیاهان دچار جت لگ می‌شوند؟
پرواززدگی یا جت لگ یک پدیده فیزیولوژیک است که به علت تغییر ریتم شبانه‌روزی در بدن اتفاق می‌افتد. برای مثال ساعت بدن فردی که با هواپیما مسیرهای طولانی را طی کرده و چندین نصف‌النهار به سمت شرق یا غرب پرواز کرده باشد، به همان صورت قبل به خواب‌وبیداری عادت دارد. درحالی‌که ساعت روز و شب در آن منطقه با ساعت بدن این فرد تفاوت دارد. حداقل چندین روز طول می‌کشد تا بدن انسان‌ها بتواند ساعت و ریتم روزانه درونی را با ساعت و ریتم شبانه‌روزی محل زندگی جدید منطبق نماید. این پدیده گاهی برای برخی افراد تا چند ماه نیز طول می‌کشد. حیوانات نیز همانند انسان‌ها دارای اختلالی مشابه هستند. اما جالب است بدانید طی تحقیقات جدید انجام‌شده گیاهان از این پدیده مستثنی هستند. بدین‌صورت که این ریتم در گیاهان می‌تواند درزمانی کمتر از ۳ ساعت تغییر پیداکرده و با شرایط جدید محیطی منطبق گردد. گیاهان خود دارای ریتم درونی و شبانه‌روزی هستند اما سرعت تغییر با شرایط در آن‌ها بسیار بیشتر و بهتر از انسان‌ها و حیوانات است.
کاترین هوبارد سرپرست تحقیقات در بخش فیزیولوژی گیاهان دانشگاه هال سیتی در انگلستان و همکارانش پس از تحقیقات متعدد در این زمینه به این نتیجه رسیده‌اند که می‌توان روند ریتم شبانه‌روزی گیاهان را به‌راحتی تغییر داد. محققان در گذشته نیز میزان تولید و کیفیت گیاهان تحت آزمایش را موردبررسی قرار داده بودند. نتایج حاصله از تحقیقات مختلف حاکی از اینست که در بازه‌های زمانی شب و روز ثابت و ساعت شروع صبح متفاوت، میزان تولید محصول ثابت است. لذا این نتایج بیش‌ازپیش این پدیده را مورد تائید قرار می‌دهند.
همچنین در مقالات بسیار، افراد مختلف ساعات طلوع و غروب و دوره‌های نوری مختلفی را بر روی گیاهان بررسی کرده‌اند. تمامی نتایج تحقیقات حاکی از تائید این فرضیه بود. در این آزمایش‌ها با استفاده از اندازه‌گیری چندین نوع مختلف از آنزیم‌ها و فعالیت‌های گیاهان به بررسی این فرضیه پرداخته‌اند. همچنین داده‌های به‌دست‌آمده از مقالات دیگر بر این فرضیه مهر تأیید می‌گذارند.
در بعضی موارد گروه تحقیق به بررسی تغییر دوره شب و روز گیاه پرداخته‌اند، در هر دو مورد کاهش طول دوره شب و روز از ۲۴ ساعت به ۱۵ و ۲۰ ساعت و همچنین افزایش آن به ۲۸ و ۳۰ ساعت شاهد کاهش میزان محصول هستیم. نتیجه می‌گیریم بهترین سیکل کاری گیاه در ۲۴ ساعت طول دوره شبانه‌روز است.
تحقیقاتی بر روی کیفیت و طعم مواد غذائی به‌صورت پراکنده بر روی تغییر ساعت طلوع و غروب انجام‌شده است و بهترین کیفیت را ساعت طلوع منطبق بر شرایط محیطی طبیعی می‌دانند، اما به علت عدم ارائه دلایل علمی در هنگام سنجش پارامترهای مزه، طعم و کیفیت از استدلال لازم برای قبول اطلاعات به‌صورت علمی به دور هستند.
مهندس امیرحسین حکمی – تیم وفن – RedSbu -دکتر مجید زندی